یکی از اساسی‌ترین عوامل در بروز خسارات مختلف مانند برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و غیره در اماکن مختلف رعایت نکردن مسائل ایمنی و عدم توجه به استانداردهایی است که برای برق‌کشی این اماکن وجود دارد.
به منظور حفاظت از افراد در مقابل خطر برق‌گرفتگی و جلوگیری از خطرات جریان نشت الکتریسیته از انواع کلیدهای اتوماتیک در برابر خطر برق‌گرفتگی استفاده می‌شود که یکی از انواع آن‌ها عبارت است از؛ کلید محافظ جان. در مقاله امروز می‌خواهیم شمارا با کلید محافظ جان و مزایای استفاده آن در مدار بیشتر آشنا کنیم؛ پس تا انتهای این مطلب با نمایندگی اشنایدر همراه باشید.
مطالعه مقاله تست کلید محافظ جان
طی سال‌های گذشته بررسی‌ای در رابطه با حوادث اتفاق افتاده، صورت گرفت. در این برسی آمارها نشان می‌داد ترتیب حوادث بدین‌صورت است: حوادث ناشی از سقوط، حوادث داربست‌ها، مسمومیت‌ها، حوادث الکتریکی و آتش‌سوزی‌ها؛ اما در بررسی درصد حوادث منجر به مرگ، یک اتفاق دیگری رخ داد! آمارها عکس توالی فوق را نشان می‌داد؛ یعنی درصد تلفات منجر به مرگ حوادث برقی، علیرغم کمتر بودن تعداد آن‌ها، بسیار بیشتر بوده است. این بدان معناست که برای حوادث برقی، باید چاره‌ای اساسی اندیشید. ازجمله این موارد کاهش ولتاژ توزیع شهری مثلاً ۱۱۰ ولت و این اواخر استفاده از کلیدهای به اصطلاح حفاظت جان می‌باشد.
کلید محافظ جان یکی از انواع کلیدهای حفاظتی برقی می‌باشد که برای حفاظت از جان انسان و تجهیزات، در یک سیستم برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلید محافظ جان که گاهی اوقات RCCB نیز نامیده می‌شود، یک نوع کلید است که جریان سیم‌های رفت و برگشت را باهم مقایسه می‌کند و در صورتی که این دو جریان با یکدیگر اختلاف داشته باشند مدار را قطع می‌کند. در حقیقت به نوعی طراحی شده که با تشخیص عدم تعادل در مدار کار خود را انجام می‌دهد، به طور خودکار تمام برق را قبل از آسیب یا برق‌گرفتگی قطع می‌کند. کلید محافظ جان، با این ویژگی خود، از خطر آتش‌سوزی در ساختمان جلوگیری می‌کند.
کلید محافظ جان نام‌های دیگری هم دارد؛ به کلید محافظ جان، کلید جریان تفاضلی، کلید جریان باقیمانده و کلید جریان دیفرانسیلی نیز می‌گویند.
نحوه عملکرد این کلیدها به گونه‌ای است که در صورتی که مجموع جریان‌های خروجی کلید با جریان‌های وارد شده به آن باهم برابر نباشند یعنی بخشی از جریان به جای این که از طریق رساناها به مدار برگردد توسط راه‌های دیگر مانند زمین به منبع وارد شود، کلید محافظ باعث قطع شدن جریان برق می‌گردد.
این مقدار جریان برگشتی، در هر صورت می‌تواند سبب برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی و آسیب به افراد باشد، جتی اگر بسیار ناچیز باشد.
استانداردهایی که وجود دارد نشان می‌دهد که حداکثر مقدار جریانی که بدن یک فرد می‌تواند تحمل نماید میزان 30 میلی‌آمپر در مدت 200 میلی‌ثانیه است که کلید محافظ جان پیش از آن که این مقدار جریان به بدن فرد برسد مدار را قطع نموده و از بروز خطرات مختلف جلوگیری می‌کند.
مطالعه مقاله آشنایی با فیوز محافظ جان
محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ AC قابلیت تشخیص جریان‌های نشتی با شکل موج متناوب AC را دارند.
این گروه از کلید محافظ جان به‌صورت ۲ پل و ۴ پل در دسترس است. رنج جریان نامی از ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر شامل می‌شود. سیستم چهار پل هم می‌تواند با سیم نول و هم بدون آن انجام گیرد.
محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ A قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب AC و مستقیم DC پالسی را دارند. این گروه کلید محافظ جان در انواع ۲ پل و ۴ پل ارائه می‌گردند. رنج جریان نامی از ۱۶ تا ۸۰ آمپر شامل می‌شود.
محافظ جان یا کلید محافظ نشتی جریان RCCB تیپ B قابلیت تشخیص جریان نشتی با شکل موج متناوب (AC) و مستقیم پالسی تا فرکانس ۱ مگاهرتز و مستقیم صاف (DC) را دارند. این گروه کلید محافظ جان نیز در انواع ۲ پل و ۴ پل ارائه می‌گردند. رنج جریان نامی از ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر شامل می‌شود.
مطابق با مبحث ۱۳ مقررات ملی ساختمان و شیوه نامه شرکت توانیر بند ۴-۲-۱۰، استفاده از کلید محافظ جان در ساختمان حفاظت در برابر نشتی جریان RCCB (Residual Current Circuit) برای کلیه ساختمان‌ها الزامی است. کلید RCCB انتخاب شده برای ساختمان‌های مسکونی شهری باید حداقل شرایط و خصوصیات فنی زیر را دارا باشد:
همچنین سه منطقه در ساختمان وجود دارد که وجود کلید محافظ جان یا RCD در آن‌ها الزامی است. این مناطق عبارت‌اند از:
وجود کلید محافظ جان در ساختمان، تابلو برق را از خطراتی مانند آتش‌سوزی ناشی از اتصال کوتاه و اضافه‌بار محافظت می‌کند.
تمام سوییچ‌ها و پریزهای موجود در سیستم برای خطراتی نظیر برق‌گرفتگی کاربر، باید مجهز به کلید حفاظت جان باشند.
به‌طوری‌که کلیه سوییچ‌ها و پریزهای سرویس بهداشتی باید توسط کلیدهای نشتی جریان محافظت شده باشند. چون در محیط‌های مرطوب، هنگامی‌که پوست بدن خیس است، بدن به شدت به جریان الکتریکی حساس است.
باید این نکته را در نظر داشت که استفاده از کلید محافظ جان در ساختمان یا وسایل حفاظتی جریان باقیمانده، نصب وسایل حفاظتی در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه را منتفی نمی‌کند و حتماً باید همراه با وسایل حفاظتی دیگر مانند فیوز و کلید مینیاتوری نصب گردند.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که با توجه به حساسیت بالایی که اجرای سیم‌کشی و امور مربوط به برق در اماکن مختلف مسکونی یا صنعتی وجود دارد، نیاز است که تمام عملیات مربوط به نصب و یا رفع نقص و تعمیرات کلید محافظ جان توسط فرد متخصص در این کار صورت گرفته و به هیچ عنوان فردی که هیچ گونه تخصصی در این حرفه ندارد وارد عمل نگردد.
