راهنمای نصب کنتاکتور سه فاز
کنتاکتور یکی از پرکاربردترین قطعات الکتریکی است که در مدارهای الکتریکی برای قطع و وصل مدار الکتریکی با توان بالا مورداستفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتور یک کلید مغناطیسی است که مانند کلیدهای ساده سه فاز دارای ۳ کنتاکت اصلی باقدرت برای ارتباط تجهیزات و دستگاه‌های الکتریکی به شبکه و همچنین تعدادی کنتاکت‌های کمکی جهت استفاده در طراحی مدارهای فرمان است.
در بین برندهای موجود در بازار، کنتاکتور اشنایدر یکی از پرکاربردترین تجهیزات است. در این مقاله با ما همراه باشید تا مرور کوتاهی بر توضیح کنتاکتور داشته باشیم و به‌صورت مفصل در رابطه با نحوه نصب کنتاکتور سه فاز برایتان توضیح دهیم.
راهنمای نصب کنتاکتور سه فاز اشنایدر
کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور از دو هستۀ E یا U شکل که یکی ثابت و دیگر متحرک است تشکیل می‌شود. وقتی جریان از هسته الکترومغناطیسی عبور می‌کند، یک میدان مغناطیسی تولید می‌شود و تغییر در نیروی تولیدشده توسط میدان الکترومغناطیسی، وضعیت کنتاکت‌ها را مشخص می‌کند. کنتاکتور در مدل و ظرفیت توانی مختلفی تولید می‌شود. برخلاف کلید اتوماتیک، کنتاکتور برای قطع جریان اتصال کوتاه یا (short circuit) طراحی نشده است.
در ادامه با نمایندگی اشنایدر همراه باشید تا اطلاعات کاملی در زمینه نصب کنتاکتور سه فاز کسب کنید.
نحوه نصب کنتاکتور سه فاز
مرحله اول نصب کنتاکتور سه فاز
برق منبع در مدار سه فاز را قطع کنید. با توجه به میزان ولتاژ در مدار، رنگ سیم‌هایی که باید برای سیم‌کشی و نصب کنتاکتور سه فاز مورداستفاده قرار دهید متفاوت است. اما به‌طورکلی مدار برق سه فاز از طریق سه سیم برق‌دار می‌شود. برای برخی از مدارهای AC رنگ سیم‌های به ترتیب مشکی، قرمز و آبی هستند.
با استفاده از پیچ‌گوشتی و یا هر ابزار مناسب دیگر این سه رنگ سیم را در بار قطع کنید. سپس سیم‌های مشکی، قرمز و آبی برق را به ترتیب به ترمینال‌های L1، L2 و L3 در کنتاکتور اتصال دهید. به این صورت شما برق منبع را به خط ورودی کنتاکتور وصل می‌کنید.
راهنمای نصب کنتاکتور تک فاز
توجه داشته باشید که نام ترمینال‌های ورودی در کنتاکتور سه فاز می‌تواند به‌صورت شماره عددگذاری شده باشد، در این صورت باید سه سیم برق ورودی را به پیچ‌های 1، 3 و 5 اتصال دهیم.
مرحله دوم نصب کنتاکتور سه فاز
سه عدد سیم مشکی، قرمز و آبی سه فاز دیگر که با سه سیم قبلی در یک سایز هستند را برداشته و انتهای هر یک را به ترتیب به ترمینال‌های T1، T2 و T3 یا پیچ‌های 2، 4 و 6 در کنتاکتور سه فاز ببندید. ترمینال‌های T1، T2 و T3 یا پیچ‌های 2، 4 و 6 هر یک خروجی بار جریان کنتاکتور هستند. سپس طرف دیگر این سه سیم را به ترمینال‌های بار اتصال دهید. به‌این‌ترتیب کنتاکتور به بار وصل می‌کنید.
مرحله سوم نصب کنتاکتور سه فاز
در مرجله آخر نصب کنتاکتور سه فاز، مدار کنترل را به ترمینال‌های منفی و مثبت کنتاکتور اتصال دهید. در این مرحله باید جریان برق را وصل کرده و با بازگرداندن جریان به کنتاکتور این قطعه را تست کنید و پس‌ازاینکه از کارکرد صحیح کنتاکتور مطمئن شدید می‌توانید کنتاکتور را از طریق مدار اصلی کنترل قطع کنید.
مطالعه مقاله نصب کنتاکتور تک فاز
کنتاکتور چگونه کار می‌کند؟
کنتاکتور در دستگاه‌هایی استفاده می‌شود که باید به‌طور مکرر با قطع و وصل مدار خاموش و روشن شود. در این دستگاه‌های الکتریکی کنتاکتور خطوط تغذیه توان که به بار ختم می‌شوند را قطع و وصل می‌کند. در کنتاکتور یک قسمت از هسته متحرک بوده و توسط فنری از قسمت ثابت جدا نگه داشته می‌شود و یک سری کنتاکت عایق شده از یکدیگر به آن متصل‌اند و با آن حرکت می‌کنند. در قسمت ثابت هسته نیز یک سری کنتاکت دیگر، محکم شده است. پی از نصب کنتاکتور سه فاز، تیغۀ متحرک کنتاکتور تحت نیروی دائم الکترومغناطیسی بوده و با کنتاکت ثابت در تماس است.
یک میدان الکترومغناطیسی هنگام انرژی‌دار شدن سیم‌پیچ الکترومغناطیسی تولید می‌شود. همان‌طور که در ساختار کنتاکتور مشاهده کردیم، کنتاکت متحرک کنتاکتور به بوبین (میله فلزی) آهنربا متصل می‌شود. هنگامی‌که میدان الکترومغناطیسی تولید می‌شود، به بوبین نیرو واردشده و به سمت کنتاکت ثابت جابه‌جا می‌شود. نیروی تولیدشده توسط سیم‌پیچ بیشتر از نیروی فنر است. تا زمانی که انرژی سیم‌پیچ تخلیه نشود، هر دو کنتاکت در این موقعیت باقی می‌مانند.
پس از تخلیه انرژی سیم‌پیچ، نیروی الکترومغناطیسی صفر است و بوبین به دلیل نیروی فنر به عقب و حالت نرمال (موقعیت OFF) برمی‌گردد. کنتاکتورها برای عملکرد قطع و وصل سریع طراحی‌شده‌اند.
ورودی سیم‌پیچ کنتاکتور می‌تواند AC یا DC باشد یا در برخی موارد از سیم‌پیچ یونیورسال (هم AC و هم DC) به‌عنوان سیم‌پیچ الکترومغناطیسی استفاده می‌شود. برق کمی در کنتاکت‌ها تلف می‌شود و از یک مدار اکونایزر برای کاهش این اتلاف استفاده می‌شود.
در حین اتصال و قطع کنتاکت‌ها، یک قوس بین آن‌ها ایجاد می‌شود. این قوس ممکن است باعث کاهش عمر کنتاکتور شود، زیرا دمای کنتاکت‌ها در این حالت افزایش می‌یابد. در اثر قوس، گازهای مضر مانند مونوکسید تولید می‌شود. ازاین‌رو، روش‌های مختلفی برای کنترل و انقراض قوس‌ها استفاده می‌شود.
کنتاکتورها بر اساس جریان و ولتاژ بار، محدوده کنترل ولتاژ و کاربردی که در موارد مختلف دارند، انتخاب می‌شوند. اگر می‌خواهید باز یا بسته بودن کنتاکت‌ها را بررسی کنید، می‌توانید با کمک اهم‌متر این کار را انجام دهید. اهم‌متر را بین کنتاکت‌های ورودی و خروجی متصل کنید، اگر مقدار نشان داده‌شده بی‌نهایت است، کنتاکت‌ها بازند و اگر صفر باشد، کنتاکت‌ها بسته‌اند.
در نصب کنتاکتور سه فاز ابتدا باید ساختار کنتاکتور را بدانید. کنتاکتور از سه بخش اصلی تیغه، بوبین، محفظه عایقی و رله حرارتی تشکیل‌شده است.
تیغه:
تیغه‌های هر کنتاکتور به دو بخش تقسیم می‌شود. تیغه‌های قدرت و تیغه‌های فرمان. وظیفه‌‌‌‌‌ی اصلی تیغه‌های قدرت هدایت جریان الکتریکی پس از هر بار تحریک شدن بوبین از خود است. تیغه‌های فرمان نیز همان‌طور که از نامشان مشخص است برای استفاده در مدار فرمان به کار می‌رود. تیغه‌های فرمان به دو صورت نرمالی باز و نرمالی بسته بر روی بدنه کنتاکتور تعبیه‌شده‌اند. این تیغه‌ها پس از هر بار تحریک شدن بوبین تغییر وضعیت داده و به حالت عکس تغییر وضعیت می‌دهند.
بوبین:
بوبین یک هسته مغناطیسی سیم‌پیچی شده است که نیروی لازم را برای اتصال فیزیکی کنتاکت‌های هادی الکتریسیته فراهم می‌سازد.
محفظه:
این بخش، برای ایزوله کردن بخش‌های هادی و خطرناک کنتاکتور و حفظ جان کسانی که با کنتاکتور سروکار دارند، به کار می‌رود. جنس محفظه معمولاً از مواد عایق الکتریسیته مانند Bakelite, Nylon ۶ و پلاستیک‌های سفت شونده در برابر حرارت است.
تیغه کمکی:
تیغه‌های کمکی، تیغه‌های فرمان (آمپر پایین) نرمالی باز و نرمالی بسته می‌باشند که بالای بدنه کنتاکتور یا در بعضی از مدل‌های آن در کنار بدنه کنتاکتور نصب می‌شوند و بدین ترتیب با هر بار تحریک شدن بوبین کنتاکتور، این تیغه‌ها تغییر وضعیت می‌دهند.
رله حرارتی:
معمولاً برای حفاظت از بارهایی که به کنتاکتور بسته می‌شود از رله حرارتی یا بیمتال استفاده می‌شود. این نوع رله‌ها در برخی از انواع کنتاکتور بر روی بدنه تعبیه‌شده‌اند و در انواع دیگر به‌صورت اختیاری بر روی کنتاکتور بسته می‌شوند. اگر بار بسته‌شده به کنتاکتور جریانی بیش‌ازحد مجاز از شبکه بکشد یا ولتاژ ورودی بجای سه فاز دو فاز بشود رله حرارتی عمل می‌کند و از صدمه زدن به بار الکتریکی جلوگیری می‌نماید. لازم به ذکر است که رله حرارتی جز اجزای اصلی خود کنتاکتور حساب نمی‌شود.
کنتاکتور سه فاز چیست؟
کنتاکتورها به دودسته کنتاکتور تک فاز و کنتاکتور سه فاز تقسیم می‌شوند که در ظاهر عملکردی شبیه به رله دارند، اما درواقع از رله قوی‌تر عمل می‌کنند، به‌نحوی‌که تحمل جریان بسیار بالاتری را دارند. به‌عنوان‌مثال رله‌ها می‌توانند حداکثر جریان‌های 5 تا 10 آمپر را کنترل کنند، در حالی که کنتاکتورهای سه فاز ظرفیت جریان 9 آمپر تا 1250 آمپر را دارند. کنتاکتور سه فاز بیشترین استفاده را دارد و به‌راحتی در بازار پیدا می‌شود.
ساختار کنتاکتور سه فاز به این صورت است که از چندین کنتاکت تشکیل‌شده که اکثر آن‌ها در حالت باز قرار دارند که کنتاکت‌های باز کنتاکتور را با علامت اختصاری NO مشخص می‌کنند. وقتی مدار الکتریکی نیاز به باز و بسته شدن دارد، کنتاکت‌های کنتاکتور به‌سرعت هر چه تمام باز و بسته می‌شوند.
بیشترین عملکرد کنتاکتورها در زمان قطع شدن موتورهای جریان بالا است، در این حالت موتوربرق جریان بالا تولید قوس الکتریکی می‌کند، درنتیجه برای کاهش و کنترل قوس الکتریکی تولیدشده کنتاکتور وارد عمل می‌شود.
نحوه عملکرد و نصب کنتاکتور سه فاز نیز بسیار ساده است، زمانی که جریان الکتریکی از کنتاکتور عبور می‌کند، یک میدان مغناطیسی قوی در کنتاکتور تولید می‌شود، در این مرحله میدان مغناطیسی تولیدشده آرمیچر را به‌طرف بوبین یا سیم‌پیچ می‌کشد و با این عمل یک قوس الکتریکی تولید می‌شود.
راهنمایی برای نصب آسان کنتاکتور سه فاز
مرحله ۱؛ انتخاب کنتاکتور
ابتدا برای نصب کنتاکتور سه فاز لازم است تا کنتاکتور مناسب را با توجه به ۳ پارامتر زیر انتخاب کنیم:
- ولتاژ موجود برای تحریک بوبین کنتاکتور
- جریان موردنیاز بار که در خروجی کنتاکتور وصل می‌شود
- ولتاژ موردنیاز که به کنتاکت‌ها وصل می‌شود
مرحله ۲؛ مطالعه راهنمای نصب کنتاکتور سه فاز
پس از انتخاب کنتاکتور، لازم است تا راهنمای نصب کنتاکتور سه فاز آن را مطالعه و ورودی A1,A2 را برای سیم‌کشی ولتاژ تحریک بوبین پیدا کنیم. همچنین بعضی کنتاکتورها ممکن است علاوه بر 3 کنتاکت L1,L2,L3 که برای اتصال سه فاز مورداستفاده قرار می‌گیرد، کنتاکت‌های اضافی مانند NO یا NC یا هر دو را داشته باشد.
مرحله ۳؛ بررسی کنتاکت کمکی
وجود یا عدم وجود کنتاکت کمکی را بررسی می‌کنیم. بعضی کنتاکتورها ممکن است دارای کنتاکت کمکی داشته باشند یا به‌عنوان یک تجهیز جانبی قابل خریداری باشد. از این کنتاکت می‌توانیم در مدار فرمان استفاده کنیم.
مرحله ۴؛ آماده‌سازی برای نصب کنتاکتور سه فاز
کنتاکتور را روی ریل نصب کنید و سیم‌های قدرت و تحریک را به کنتاکتور برسانید. سیم‌ها شماره‌گذاری کنید تا بعداً عیب‌یابی تابلو راحت‌تر باشد. همچنین از قطع بودن برق تابلو مطمئن شوید.
مرحله ۵؛ آماده‌سازی سیم‌ها
روکش سیم‌ها و کابل‌ها را با ابزار مناسب به‌اندازه حداکثر ۱.۵ سانتی‌متر بردارید. اگر سیم/کابل انتخاب‌شده از نوع رشته‌ای است، به‌خوبی رشته‌ها را به هم بتابانید و از عدم وجود رشته آزاد مطمئن شوید. در مرحله آخر لازم است تا با انتخاب سرسیم و ابزار مناسب، سیم‌ها را سرسیم بزنیم.
مرحله ۶؛ برقراری اتصالات
در مرحله ششم نصب کنتاکتور سه فاز، با یک پیچ‌گوشتی مناسب، پیچ‌های ورودی را بازکرده و سیم‌ها داخل ترمینال گذاشته و پیچ را محکم می‌کنیم. نکات زیر را مدنظر داشته باشیم:
- فقط قسمت هادی سیم باید داخل ترمینال باشد و روکش سیم یا روکش سرسیم نباید وارد ترمینال شود.
- فشار بیش‌ازحد به پیچ وارد نکنید. با فشار زیاد ممکن است پیچ دچار ترک شده یا رزوه مهره معیوب شود و در زمان راه‌اندازی با ضربه‌های کنتاکتور پیش شل شود و اتصال قطع گردد.
توجه: کنتاکتور یک کلید است، بنابراین ورودی و خروجی در آن تعریف نمی‌شود. پس ترمینال L یا T می‌تواند ورودی باشد. منتها ازآنجایی‌که در تابلو معمولاً ورودی بالا و خروجی پایین است لذا بهتر است که L1,L2,L3 به‌عنوان ورودی سیم‌کشی شوند و T1,T2,T3 به بار وصل شود.
مرحله ۷؛ تحریک کنتاکتور
در مرحله هفت نصب کنتاکتور سه فاز ابتدا کنتاکتور را با وصل برق ورودی بوبین تحریک می‌کنیم. در این زمان باید یک صدای “کلیک” شنیده شود. با شنیدن این صدا ولتاژ را قطع می‌کنیم.
مرحله ۸، اتصال خروجی‌ها
برای مرحله پایانی نصب کنتاکتور سه فاز ، خروجی را همچون مرحله ۶ سیم‌کشی می‌کنیم و قبل از راه‌اندازی تابلو اتصالات را مجدد چک می‌کنیم.
قوانین ارسال دیدگاه در سایت